Sygnały na semaforach

1. SEMAFOR KSZTAŁTOWY składa się ze słupa, na którym są umieszczone ruchome ramiona koloru białego z czerwoną obwódką oraz latarnie i przesłony z kolorowymi szkłami. W uzasadnionych przypadkach, w celu zapewnienia lepszej widzialności, kolory ramienia i obwódki mogą być odwrócone.
Na maszcie semafora umieszcza się widoczną z przodu listwę z biało-czerwonymi pasami tak, by pas środkowy był czerwony
Przez nastawienie jednego lub dwóch ramion semafora w odpowiednie położenie lub też przez ukazanie się odpowiedniego światła na semaforze wydaje się nakaz zabraniający lub zezwalający na jazdę pociągu.

Sygnał Sr2 zezwala na jazdę z największą dozwoloną szybkością dla pociągu na danym odcinku linii, wskazaną w służbowym rozkładzie jazdy.

Sygnał Sr3 zezwala na jazdę z szybkością nie większą niż 40 km/h, począwszy od semafora do końca okręgu zwrotnicowego osłanianego tym semaforem.

Semafory kształtowe stosuje się na liniach bez blokady samoczynnej.
1) Na semaforach kształtowych używa się do dawania sygnałów dziennych ramion, a do dawania sygnałów nocnych - świateł na słupie semafora.
Zależnie od liczby ramion semafory mogą być jednoramienne i dwuramienne.
2) Do kontrolowania w nocy położenia ramion semafora i świecenia się latarń stosuje się światła wsteczne.
Gdy semafor pokazuje sygnał Sr1 "Stój", górna latarnia pokazuje wstecz duże światło matowobiałe lub mleczne, a na semaforze dwuramiennym - oprócz tego - dolna latarnia małe swiatło matowobiałe lub mleczne.
Gdy semafor pokazuje sygnał Sr2, górna latarnia pokazuje wstecz duże światło białe, a na semaforze dwuramiennym oprócz tego - dolna latarnia małe światło matowobiałe lub mleczne.
Gdy semafor wskazuje sygnał Sr3 - obie latarnie pokazują wstecz duże światła białe.
Wymienione światła wsteczne należy stosować na wszystkich semaforach kształtowych, jeśli zachodzi tego potrzeba

2. SEMAFOR ŚWIETLNY składa się z oprawy (głowicy) na słupie lub podstawie (semafor karzełkowy), w której umieszczono jedną lub więcej lamp z kolorowymi szkłami lub z oprawy zawieszonej obok lub nad torem (patrz jednak pkt 5a).
Na semaforach świetlnych stosuje się światła koloru czerwonego, zielonego, pomarańczowego i białego.
Światła koloru zielonego, pomarańczowego i białego mogą być ciągłe lub migające.
Światło czerwone stosuje się tylko ciągłe.
Obraz sygnałowy może być podawany jednym lub dwoma światłami jednocześnie.
Obraz sygnałowy składający się tylko z jednego światła (oprócz czerwonego) może być podany światłem ciągłym lub migającym.
Jeżeli obraz sygnałowy składa się z dwóch świateł, to dolne światło jest zawsze pomarańczowe ciągłe, górne zaś światło może być zielone lub pomarańczowe, ciągłe lub migające.

Jako uzupełnienie dolnego światła pomarańczowego ciągłego może być stosowany poziomy pas świetlny koloru zielonego lub pomarańczowego.

Pas ten ma znaczenie tylko łącznie z dolnym palącym się światłem pomarańczowym.

Jeżeli obraz sygnałowy składa się z jednego światła zielonego ciągłego, to dopuszczalne jest przejechanie obok tego sygnału z największą dopuszczalną szybkością dla pociągu na danym odcinku linii, wskazaną w służbowym rozkładzie jazdy.

Jedno światło pomarańczowe ciągłe oznacza, że następny semafor wskazuje sygnał "Stój"

Jedo światło zielone migające lub pomarańczowe migające oznacza natomiast, że następny semafor należy minąc z szybkością mniejszą od największej dozwolonej.

Jeżeli obraz sygnałowy składa się z dwóch świateł, to zezwala się na jazdę przy tym semaforze oraz przez okręg zwrotnicowy osłaniany tym semaforem z szybkością zmniejszoną do 100, 60 kub 40 km/h, o czym informuje światło dolne, zawsze pomarańczowe ciągłe, ewentualnie uzupełnione pasem świetlnym koloru zielonego lub pomarańczowego. Światło górne informuje, jaki sygnał wskazuje następny semafor.

Obrazy sygnałowe, używane w sygnalizacji na Polskich Kolejach Państwowych, wskazują następujące szybkości:

Sygnał S1"Stój" Czerwone światło na semaforze	Sygnał S2 "Jazda z największą dozwoloną szybkością" Jedno zielone światło ciągłe na semaforze	Sygnał S3 "Jazda z największą dozwoloną szybkością, nie wiekszą niż 160 km/h - w przodzie są dwa odstępy blokowe wolne- a przy następnym semaforze z szybkością nie przekraczającą 100 km/h" Jedno zielone światło migające na semaforze	Sygnał S4 "Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z szybkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h" Jedno pomarańczowe światło migające na semaforze

Sygnał S5 "Następny semafor wskazuje sygnał "Stój" Jedno światło pomarańczowe ciągłe na semaforze	Sygnał S6 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 100 km/h, a potem z największą dozwoloną szybkością" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - zielone ciągłe	Sygnał S7 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 100 km/h przy tym i przy następnym semaforze" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - zielone migające	Sygnał S8 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 100 km/h, a przy następnym semaforze z szybkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - pomarańczowe migające

Sygnał S9 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 100 km/h, a przy następnym semaforze - "Stój" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - pomarańczowe ciągłe.	Sygnał S10 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 40 km/h, a potem z największą dozwoloną szybkością" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a górne - zielone ciągłe	Sygnał S10a "Jazda z szybkością nie przekraczającą 60 km/h, a potem z największą dozwoloną szybkością" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne - zielone ciągłe	Sygnał S11 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - z szybkością nie przekraczającą 100 km/h" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, górne - zielone migające

Sygnał S11a"Jazda z szybkością nie przekraczającą 60 km/h, a przy nastepnym semaforze - z szybkością nie przekraczającą 100 km/h" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne - zielone migające	Sygnał S12 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - z szybkością nie przekraczającą 40 lub 60 km/h" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, górne - pomarańczowe migające	Sygnał S12a "Jazda z szybkością nie przekraczającą 60 km/h, a przy następnym semaforze - z szybkością nie przekraczającą 40 lub 60 km/h" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne - pomarańczowe migające	Sygnał S13 "Jazda z szybkością nie przekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - "Stój" Dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w jednym pionie

Sygnał S13a "Jazda z szybkością nie przekraczającą 60 km/h,
a przy następnym semaforze - "Stój"
Dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w jednym pionie,
a pod nimi świetlny pas pomarańczowy poziomy.

Uwaga: podane powyżej zestawienie dotyczy przypadku, gdy największa dozwolona prędkość dla pociągu na danym odcinku linii, wskazana w służbowym rozkładzie jazdy, przekracza 100 km/h
*) Jazda z największą dozwoloną prędkością

**) Jazda z największą dozwoloną prędkością, nie większą niż 160 km/h - w przodzie są dwa odstępy blokowe wolne - a przy następnym semaforze z prędkością nie przekraczającą 100 km/h

***) Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h

****) Następny semafor wskazuje sygnał "Stój"

1) Sygnały na semaforach świetlnych mogą byc podawane przez pracownika lub mogą wyświetlać się samoczynnie pod wpływem oddziaływania pociągu.
W zależności od tego rozróżniamy semafory świetlne półsamoczynne i samoczynne. Dla odróżnienia, słupy semaforów półsamoczynnych są malowane w poziome pasy czerwono - białe, samoczynnych zaś - na biało.
W przypadku semaforów świetlnych karzełkowych, umieszczonych na podstawie, maluje się tarczę tłową lub głowicę tego semafora na przemian w poziome pasy białe i czerwone w ten sposób, aby pas czerwony był pomiędzy białymi.
W razie zawieszenia latarni sygnałowej obok toru lub nad torem (pkt.5a) należy umieścić nad nią pas blachy pomalowany na biało (sem. samoczynny) albo na przemian w poziome pasy białe i czerwone tak, aby pas czerwony był pomiędzy białymi.

2) Pociąg zatrzymany na szlaku przed semaforem odstępowym samoczynnym wskazującym sygnał S1 "Stój" powinien jechać dalej, gdy na semaforze ukaże się sygnał zezwalający na jazdę. Jeżeli po zatrzymaniu się pociągu przed semaforem samoczynnym odstępowym nie ukaże się sygnał zezwalający, maszynista powinien uruchomić pociąg, jeżeli z pojazdu trakcyjnego nie widać pociągu lub innej przeszkody do jazdy na przednim odstępie, lecz powinien jechać wówczas z ostrożnością tak, aby mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie nagłego zauważenia przeszkody, przy czym szybkość jazdy po odstępie nie powinna przekraczać 20 km/h.
Jazda pociągu z ostrożnością obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora wskazującego sygnał zezwalający na jazdę

3) Pociąg zatrzymany przed semaforem wskazującym sygnał "Stój", nieoświetlonym lub wskazującym białe światło bądź sygnał wątpliwy (niepewny), z wyjątkiem semafora odstępowego samoczynnego, może jechać dalej , gdy na semaforze ukaże się sygnał zezwalający lub sygnał zastępczy albo na rozkaz pisemny doręczony drużynie pociągowej bądź przekazany za pomocą urządzeń łączności.

4) Pociąg zatrzymany wskutek braku semafora kształtowego lub świetlnego w miejscu, na którym poprzednio się znajdował, jak równiez pociąg zatrzymany przed sygnałem D1 (tarcza zatrzymania) ustawionym w miejscu brakującego semafora, może jechać dalej na rozkaz pisemny, doręczony drużynie pociągowej lub przekazany za pomocą urządzeń łączności.

5) Semafory są ustawiane lub zawieszane bezpośrednio obok toru, do któredo się odnoszą według następujących zasad:

a) na stacji oraz na szlaku jednotorowym - po prawej stronie toru, patrząc w kierunku jazdy. Na stacji dla osygnalizowania jazdy po torze głównym dodatkowym semafor może być wyjątkowo (po uzyskaniu zgody naczelnego dyrektora okręgu infrastruktury kolejowej) umieszczony nad tym torem;

b) na szlaku o dwóch torach - po zewnetrznej stronie torów, tzn. dla toru prawego - po prawej, a dla toru lewego - po lewej stronie patrząc w kierunku jazdy;

c) na szlaku o większej liczbie torów niż dwa:
- przy torach skrajnych - po zewnetrznej stronie torów, tzn tak jak na szlaku o dwóch torach,
- przy torach nieskrajnych - po prawej stronie toru, patrząc w kierunku jazdy;

d) jeżeli na szlaku następuje równoległe zbliżenie dwóch lub więcej torów, to:

- na odcinku wspólnym semafory umieszcza się odpowiednio według zasad podanych w pkt. 5b i 5c

- na odcinkach, na których tory się oddalają do posterunków ruchu nie leżących na danym odcinku linii o dwóch lub więcej torach, semafory umieszcza się odpowiednio według zasad podanych w pkt. 5a, 5b i 5c.

Podane w pkt. 5b, c i d zasady dotyczą zarówno sytuowania semaforów na szlaku jak i osygnalizowania wjazdów pociągów ze szlaku na zapowiadawczy posterunek ruchu.

Jeżeli w miejscowych warunkach jest niemożliwe albo technicznie utrudnione zachowanie zasad sytuowania semaforów podanych pod lit. a), b), c) i d), to za zezwoleniem naczelnego dyrektora okręgu infrastruktury kolejowej semafor można umieścić w innym miejscu, niż jest to wymagane Należy wówczas zastosować właściwy wskaźnik W15 w tym miejscu, gdzie normalnie powinien znajdowac się semafor.

6) Sygnał Sr1 lub S1 na semaforze jest ważny zarówno dla pociągów, jak i dla manewrów i oznacza zakaz przejechania obok semafora wskazującego taki sygnał.

Manewrujący tabor może minąć sygnał "Stój" (Sr1, S1) na semaforze nie oznaczonym białą tabliczką z czarną literą "m":

Sygnał zezwalający na semaforze oznacza zakaz manewrowania na drodze przebiegu pociągu.

8) Semafory kształtowe nie oddane do użytku lub unieważnione oznacza się przez umocowanie wskaźnika W31 na poziomo ustawionym ramieniu albo przez zwieszenie i przymocowanie ramion do słupa.
Semafory świetlne nie oddane do użytku lub unieważnione oznacza się przez umieszczenie wskaźnika W31 pod oprawą semafora.
Semaforów nie oddanych do użytku lub unieważnionych nie oświetla się.

Jedno swiatło matowobiałe migające na semaforze lub słupie semafora, wskazującego sygnał Sr1 lub S1 "Stój" bądź sygnał wątpliwy, bądź też nieoświetlonego, albo umieszczone na osobnej podstawie (sygnalizatorze sygnału zastępczego)

3. SYGNAŁ ZASTĘPCZY "Sz" oznacza: "Można przejechać obok semafora wskazującego sygnał Sr1 lub S1 "Stój" bądź sygnał wątpliwy, bądź też semafora nieoświetlonego lub przejechać obok sygnalizatora sygnału zastępczego (mającego wyłącznie lampę ze światłem białym) bez pisemnego rozkazu"

1) Sygnał zastępczy "Sz" stosuje się w razie niemożności podania sygnału zezwalającego na jazdę, ukazania się sygnału wątpliwego lub gdy semafor jest nieoświetlony, a także na semaforze stale wskazującym sygnał S1 "Stój" (wyposażonym w dwie lampy sygnałowe: ze swiatłem czerwonym i ze światłem białym) oraz na sygnalizatorze sygnału zastępczego (mającym wyłącznie lampę ze światłem białym).

2) Sygnał zastępczy "Sz" zezwala na przejechanie obok semafora wskazującego sygnał Sr1 lub S1 "Stój", bądź też semafora wskazującego sygnał wątpliwy lub semafora nieoświetlonego - bez wręczenia rozkazu pisemnego (przy wyjazdach pociągów na tor szlakowy w kierunku przeciwnym do zasadniczego obowiązują oprócz tego postanowienia par.15 instrukcji sygnalizacji E1 i odpowiednie postanowienia instrokcji ruchu R1).

3) Sygnałem zastępczym "Sz", podanym na sygnalizatorze sygnału zastępczego lub na semaforze stale wskazującym sygnał S1 "Stój", ustawionym przed posterunkiem zapowiadawczym według zasad ustawiania semaforów wjazdowych, daje się zezwolenie na wjazd na posterunek zapowiadawczy z toru szlakowego z kierunku przeciwnego do zasadniczego. W takim przypadku, przed semaforem stale wskazującym sygnał S1 "Stój" nie jest wymagana tarcza ostrzegawcza. W uzasadnionych przypadkach, np. na odcinkach linii, na których przewiduje się wykonywanie planowych robót wymagających zamknieć torowych, mogą być stosowane przenośne sygnalizatory sygnału zastępczego (Sz) lub przenosne semafory stale wskazujące sygnał S1 "Stój".
Sygnał zastępczy stosuje się także do podawania zezwolenia na wyjazd z toru stacyjnego, przy którym nie ma semafora wyjazdowego lub drogowskazowego, a zastosowany jest semafor wyjazdowy lub drogowskazowy wspólny dla grupy torów. W takim przypadku sygnał zastępczy podawany jest na semaforze stale wskazującym sygnał S1 "Stój" lub na sygnalizatorze sygnału zastępczego (mającego wyłącznie lampę ze światłem białym) umieszczonym przy torze, z którego następuje wyjazd.

4) Jazda na sygnał zastępczy "Sz" może odbywać się z szybkością nie wiekszą niż 40 km/h i nie wymaga zatrzymania się przed nim. Maszynista jednak powinien tak regulować szybkość jazdy, aby mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg, w razie nagłego zauważenia przeszkody. Przy wyjeździe na szlak bez blokady samoczynnej jazda z prędkością do 40 km/h obowiązuje w granicach posterunku ruchu.

5) Wyjazd pociągu na szlak z blokadą samoczynną na podstawie sygnału zastępszego"Sz", rozkazu pisemnego doręczonego drużynie pociągowej lub przekazanego za pomocą urządzeń łączności powinien odbywać się ze szczególną ostrożnością, tak aby maszynista mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie nagłego zauważenia przeszkody, przy czym szybkość jazdy nie może przekraczać 20 km/h. Jazda pociągu z ostrożnością obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora wskazującego sygnał zezwalający na jazdę, o ile maszynista nie otrzymał rozkazu pisemnego z informacją, że samoczynne semafory odstępowe są nieważne. Przy wyjeździe na szlak z blokadą samoczynną na podstawie sygnału zastępczego "Sz" podanego na semaforze wyjazdowym grupowym, jazda z prędkością nie większą niż 20 km/h obowiązuje od tego semafora..

Dzienny Ramię semafora ustawione poziomo, na prawo od słupa semaforowego	Nocny Czerwone światło na semaforze

Dzienny Ramię semafora wzniesione pod kątem 45 st. do poziomu, na prawo od słupa semaforowego	Nocny Zielone światło na semaforze

Dzienny Dwa ramiona semafora wzniesione pod kątem 45 st. do poziomu, na prawo od słupa semaforowego	Nocny Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe a górne zielone